Često autor nema precizan odgovor na pitanjekoliko iznosi njegov honorar. Da li autor naplaćuje neto ili bruto iznos, da li je u obavezi da plati poreze i doprinose, koji iznos honorara se stavlja u ugovor, samo su neka od pitanja koja se autoru obaevzno javljaju prilikom ugovaranja posla.
Šta je autorski honorar
Autorski honorar je nakanda koju autor ostvaruje po osnovu Autorskog ugovora (Ugovor o autorskom delu) za izrađeno autorsko delo.
Autorski ugovor zaključuje autor sa naručiocem posla i kojim se autor obavezuje da za naručioca posla izradi autorsko delo, a naručilac posla se obavezuje da za to plati ugovorenu naknadu (autorski honorar).
U Autorski ugovor obično se unosi neto iznos autorskog honorara, ali nema smetnji da se unese i/ili bruto iznos.
Bruto iznos autorskog honora
Neto iznos autorskog honorara jeste iznos koji će autoru, na osnovu autorskog ugovora, biti isplaćen od strane naručioca.
To je iznos koji autor traži za svoj rad i koji će primiti. Takođe, na osnovu tog iznosa biće obračunati i plaćeni porez i doprinosi, odnosn ta iznos će poslužiti da bi se odredila bruto iznos o poreska osnovica.
Neto iznos autorskog honorara
Prema članu 2. stav 2. Zakona o autorskim i srodinim pravima, pod autorskim delom naročito se smatraju:
1) pisana dela (knjige, brošure, članci, prevodi, računarski programi u bilo kojem obliku njihovog izražavanja, uključujući i pripremni materijal za njihovu izradu i dr.);
2) govorna dela (predavanja, govori, besede i dr.);
3) dramska, dramsko-muzička, koreografska i pantomimska dela, kao i dela koja potiču iz folklora;
4) muzička dela, sa rečima ili bez reči;
5) filmska dela (kinematografska i televizijska dela);
6) dela likovne umetnosti (slike, crteži, skice, grafike, skulpture i dr.);
7) dela arhitekture, primenjene umetnosti i industrijskog oblikovanja;
8) kartografska dela (geografske i topografske karte);
9) planovi, skice, makete i fotografije;
10) pozorišna režija.
Na neto iznos autorskog honorara plaća se:
-Porez na dohodak građana po stopi od 20% na poresku osnovicu
-Doprinos za penzijsko i invalidsko osiguranje za autorske ugovore po stopi od 26 % na poresku osnovicu.
-Doprinos za zdravstveno osiguranje po stopi od 10,3% na poresku osnovicu, i to samo u slučaju kada autor nije osiguran po osnovu zdravstvenog osiguranja po drugom osnovu (zaposlenja, obavljanja samostalne delatnosti, delatnosti poljoprivrede, penzije i dr.)
Kada se sabare neto iznos autorskog honorara i iznosi poreza i doprinosa,dobija se bruto iznos autorskog honorara.
Poreska osnovica – za obračun poreza i doprinosa
Osnovica na koju se plaća porez i doprinosi „poreska osnovica“, dobija se tako što se od bruto prihoda oduzmu normirani troškovi.
Normirani troškovi zavise od toga ko je obveznik (autor) i od toga šta je predmet oporezivanja. Priznaju se u visini od 50%, 43%, ili 34% – zavisno od vrste autorskog dela ili srodnog prava. Kriterijumi su sledeći:
Vajarska dela, tapiserije, umetničku keramiku, keramoplastiku, mozaik i vitraž, za umetničku fotografiju, zidno slikarstvo i slikarstvo u prostoru u tehnikama: freska, grafika, intaerzija, emajl, intarzirane i emajlirane predmete, kostimografiju, modno kreatorstvo i umetničku obradu tekstila.
Za slikarska dela, grafička dela, industrijsko oblikovanje sa izradom modela i maketa, sitnu plastiku, radove vizuelnih komunikacija, radove u oblasti unutrašnje arhitekture i obrade fasada, oblikovanje prostora, radove na području hortikulture, vršenje umetničkog nadzora nad izvođenjem radova u oblasti unutrašnje i fasadne arhitekture, oblikovanje prostora i hortikulture sa izradom modela i maketa, umetnička rešenja za scenografiju, naučna, stručna, književna i publicistička dela i restauratorska i konzervatorska dela u oblasti kulture i umetnosti, za izvodjenje umetničkih dela (sviranje i pevanje, pozorišna i filmska gluma, recitovanje), snimanje filmova i idejne skice za tapiseriju i kostimografiju kada se ne izvode u materijalu.
Za interpretaciju, odnosno izvođenje estradnih programa zabavne i narodne muzike, proizvodnju fonograma, proizvodnju videograma, proizvodnju emisije, proizvodnju baze podataka i za druga autorska i srodna prava koja nisu navedena u prethodnim tačkama.
Kako se obračunava autorski honorar
U skladu sa gore navedenim parametrima, potrebno je izvršiti preračun neto iznosa u bruto iznos kao i obračun visine poreza i doprinosa koje se plaćaju. To se radi primenom odgovarajućih koeficijenata, u zavisnosti od toga da li je autor zaposleno lice i koji normirani troškovi se priznaju (vrsta autorskog dela po tabeli gore).
Formula je sledeća:
Neto iznos x Koeficijent za preračun = Bruto iznos
Podsećamo da postoji razlika u iznosu normiranih troškova u zavisnosti od vrste autorskog dela, kao i razlika u tome da li je u pitanju lice koje jeste ili nije nije osiguran po osnovu zdravstvenog osiguranja po drugom osnovu.
U skladu sa navedenim, Koeficijenti za preračun su sledeći:
Koeficijent za zdravstnevo neosigurane: Porez 20%, doprinos za PIO 26%
Koeficijent za zdravstveno osigurane: Porez 20%, doprinos za PIO 26%, doprinos za zdravstveno 10,3%
1,298701298 – stopa nominalnih troškova 50%
1,355380862 – stopa nominalnih troškova 43%
1,435956346 – stopa nominalnih troškova 34%
1,391788448 – stopa nominalnih troškova 50%
1,472558866 – stopa nominalnih troškova 43%
1,591292448 – stopa nominalnih troškova 34%
Primer za autora kod kojeg su normirani troškovi 50% i koji nije zdravstveno osiguran po drugom osnovu:
Autorski honorar neto: 100.000 dinara
Autorski honora bruto (neto autorski honorar x Koeficijent) 100.000 x 1,298701298 = 129.870,13 dinara
Normirani troškovi (po stopi od 50% od bruto iznosa) 50% od 129.870,1298 dinara = 64.935,06 dinara
Poreska osnovica (Autorski honorar bruto – Normirani troškovi) 129.870,1298 dinara-64.935,06 dinara = 64.935,06 dinara
Porez (20% od Poreske osnovice)) = 12.987,01
Doprinosi za PIO (26% od poreske osnovice) = 16.883,11
Ko i kako plaća porez i doprinose na autorski honorar
Na autorski honorar plaća se poreza po odbitku – što znači da istovremeno sa isplatom neto naknade autoru, isplatilac (naručilac posla) istovremeno-po odbitku uplaćuje odgovarajući porez i doprinose.
Isplatilac podnosi pojedinačnu poresku prijavu- Obrazac PPP-PD, kao i i obrazac M-UN (za jednog autora) ili M-UN/K (za više autora) koji dostavlja nadležnom fondu PIO.
Samostalni umetnici
Ukoliko autor ima status samostalnog umetnika, pravila su nešto drugačija.
Porez na dohodak građana i dalje prijavljuje i plaća naručilac posla- isplatilac. Stopa poreza je takođe 20% na gore navedenu osnovicu.
Međutim, doprinose za obavezno socijalnoosiguranje praća sam samostalni umetnik i to na osnovu rešenja nadležnog poreskog organa (na godišnjem nivou).
